Debat Ernest Mandel en Joop den Uyl: Arbeidersraad of parlement?

In 1970 gingen Ernest Mandel en Joop den Uyl, toen fractievoorzitter van de PvdA, in debat met elkaar over socialistische strategie. Een opname van dit debat is nu beschikbaar.

Dit debat volgde op eerdere debatten die georganiseerd werden door de linkse studentenorganisatie Politeia. In 1959 waren Mandel en Den Uyl in debat gegaan met elkaar over het thema '''De betekenis van het marxisme voor de socialistische theorie''. Het PvdA-tijdschrift ''Socialisme & Democratie'' publiceerde beide inleidingen (hier te downloaden, vol. 16, nr. 7-8, vanaf p. 462). In 1968 gingen de twee in debat over ''De politieke konsekwenties van de machtsverhoudingen in Europa''. Hiervan werd door Politeia een brochure uitgebracht. Deze brochure, met de twee inleidingen en een verslag van de discussie, is via de site van IIRE hier te downloaden.

In 1970 gingen Mandel en Den Uyl in debat onder de noemer ''arbeidersraad of parlement''. Dit debat werd georganiseerd door de Federatie van Socialistiese Jongeren Werkgroepen (FSJW) 'Revolte'. Den Uyl en Mandel begonnen het debat door te  benadrukken dat zij eenzelfde doel nastreefden: afschaffing van het privé-bezit van productiemiddelen, en de creatie van een klasseloze maatschappij.

Het twistpunt was de weg hiernaartoe. Den Uyl benadrukte de emanciperende werking van democratische verworvenheden zoals het algemeen kiesrecht en hoger onderwijs dat voor steeds bredere sociale lagen toegankelijk werd. In de uitbreiding van dergelijke verworvenheden zag Den Uyl het tegenwicht voor de 'buitenparlementaire' macht van het kapitaal, zoals economische macht en invloed in de media. Den Uyl waarschuwde voor provocaties van links die een tegenoffensief van rechts uit zouden kunnen lokken waardoor deze verworvenheden in gevaar zouden komen.

Mandel benadrukte de objectieve tegenstellingen tussen de belangen van arbeid en kapitaal en de beperkingen van de bestaande sociale en democratische verworvenheden. De objectieve tegenstellingen in het kapitalisme zouden onvermijdelijk tot een aanval van het kapitaal op deze verworvenheden leiden, ook zonder 'linkse provocaties'. Om de confrontatie met het kapitaal aan te kunnen gaan moeten socialisten organisaties vormen waarvan het zwaartepunt niet ligt in het parlement maar in de sociale strijd, organisaties die er naar streven om de arbeidersklasse niet slechts te vertegenwoordigen maar deze ook te overtuigen van het belang van een socialistische omvorming van de maatschappij.

Van dit derde debat verscheen geen verslag, maar wel werd er een opname gemaakt die nu via onze site beschikbaar is.

De opname bestaat uit drie delen. In het eerste deel komt Joost Kircz aan het woord als voorzitter namens Revolte. Hierna spreekt Mandel. Het tweede deel is de bijdrage van Den Uyl. Het derde deel is het slotwoord van Mandel. Helaas ontbreekt een opname van het slotwoord van Den Uyl – een teken van de politieke sympathie van de technische staf misschien?

(In zijn slotwoord verwijst Mandel naar zijn boek De EEG en de rivaliteit Europa-Amerika en reageert hij op verwijten van de raden-communist Gerard van den Berg)