Op zondag 16 april kwam het droevige nieuws dat onze kameraad Marijke Colle op vijfenzeventigjarige leeftijd is overleden. Als overtuigd feministisch-socialist zette Marijke zich vele jaren in voor verschillende bewegingen en bleef ze tot op het eind politiek actief. Haar toewijding, intellect en geestdrift maakten haar een voorbeeld voor veel anderen.
Marijke werd in 1947 geboren in een conservatieve Vlaamse familie. Zoals zo veel van haar generatiegenoten politiseerde ze in de golf van 1968. Marijke speelde een voortrekkersrol in die beweging. Ze werd in de jaren zeventig lid van Dolle Mina en actief in de socialistisch-feministische beweging. Als lid van de Belgische zusterorganisatie van Grenzeloos (toen Ligue Révolutionnaire des Travailleurs ‒ Revolutionaire Arbeidersliga, nu Gauche Anticapitaliste ‒ Antikapitalisten) speelde Marijke een belangrijke rol in de strijd voor het recht op abortus in België.
In die strijd deed Marijke waardevolle ervaring en kennis op die ze later door zou geven aan nieuwe generaties en toe zou passen in andere bewegingen. Marijke wist dat socialisten een aanjagende rol kunnen spelen door het combineren van radicale eisen met brede mobilisaties. Radicaal zijn, dat betekende voor Marijke je niet afzijdig te houden, maar actief te zijn waar je mensen kan overtuigen en iets kan veranderen. Zo was ze jarenlang een strijdbaar lid van de onderwijsvakbond.
In een overlijdensbericht schrijft SAP – Antikapitalisten dat Marijke's leven gekenmerkt werd door drie dimensies; revolutionair marxisme, feminisme en ecologie. Marijke studeerde biologie en werkte vele jaren als lerares biologie. Ecologie en klimaatverandering lagen haar nauw aan het hart. In de Vierde Internationale speelde ze opnieuw een pioniersrol, ditmaal doordat ze al meer dan dertig jaar geleden ecologie als een centrale kwestie voor socialisten naar voren schoof. Klimaatverandering, zo zag Marijke al vroeg in, is een kwestie van klassenstrijd: als links geen eigen antwoorden naar voren schuift, zullen het werkende mensen zijn die wereldwijd letterlijk en figuurlijk op zullen draaien voor de kosten van deze crisis.
De manier waarop kapitalisme het klimaat en het eco-systeem verwoest, toonde voor haar ook de noodzaak om op een andere manier te kijken naar de natuur, om die niet alleen te zien als een verzameling grondstoffen voor menselijk gebruik, maar de intrinsieke waarde en schoonheid ervan te erkennen. Wat dat betreft stond Marijke zeker kritisch tegenover het klassieke marxisme. Marijke wist hoe vrouwen te maken hebben met gecombineerde, vaak verborgen vormen van onderdrukking en hoe ook binnen links het risico bestaat dat seksistische patronen gereproduceerd worden. Als antwoord hierop ijverde Marijke altijd voor het recht van vrouwen om zich onderling te organiseren.
Marijke was een internationalist in hart en nieren. Ze was actief in België, Groot-Brittannië, Frankrijk en Nederland, zich altijd bewust van de internationale gevolgen van processen als klimaatverandering en de noodzaak van internationale solidariteit. Tijdens een bezoek aan de Filipijnen, waar ze zag hoe activisten daar opkomen voor ecologisch verantwoorde landbouw als middel voor zowel natuurbehoud als levensonderhoud voor de bevolking, was Marijke geheel in haar element. Een van de laatste acties waaraan ze kon deelnemen was een solidariteitsactie met de Oekraïense bevolking.
Van 2009 tot 2013 woonde Marijke in Nederland en was ze co-directeur van het IIRE Amsterdam, het scholingsinstituut van de Vierde Internationale. Ze had een talent voor onderwijs, ze kon complexe kwesties op een heldere manier uiteen zetten en mensen enthousiasmeren. Marijke had sterke overtuigingen en stak meningsverschillen niet onder stoelen of banken. Tegelijkertijd bleef ze nieuwsgierig naar nieuwe ideeën en was ze altijd bereid om in discussie te gaan. Door haar scholingen, artikelen en via informele discussies heeft Marijke invloed gehad op veel activisten die met dankbaarheid aan haar terug zullen denken.
Marijke realiseerde zich de reikwijdte van de huidige sociale en ecologische crises en hoe urgent radicale veranderingen zijn. Tegelijkertijd putte ze hoop uit bewegingen als die van kleine boeren in het Globale Zuiden en het radicalisme van jonge klimaatactivisten. Marijke’s levenshouding was een mooi voorbeeld van wat Gramsci noemde ‘pessimisme van het intellect, optimisme van de wil’. Ze was ook heel nuchter en zou het citeren van iemand als Gramsci vooral nogal pretentieus vinden.
Marijke was een geboren rebel met een passie voor politiek die ook tijd wist te maken om af en toe een pintje te drinken. Het is een voorrecht van haar geleerd te hebben en haar gekend te hebben. Onze gedachten gaan uit naar haar familie, kameraden en vrienden, in het bijzonder naar haar partner Pips.